بخش ۸۲

بیت ۱۵۱۵

سوال کردن رسول روم از عمر( رض)

گفت یا عمر چه حکمت بود و سر

 حبس آن صافی درین جای کدر

پرسید ای عمر راز حبس روح ملکوتی در جسم ناسوتی در چیست

*******************************

اب صافی.در گلی پنهان شده

جان صافی.بسته ابدان شده

در کالبد گلی ادمی روحی لطیف که چون اب شفاف و پاک است مخفی شده است و همبستگی جان معنایی با جسم مادی در بدنها تحقق یافته است

*****************************

گفت تو بحثی شگرفی می‌کنی

 معنیی را بند حرفی می‌کنی

عمر در پاسخ گفت

سوال تو طرح مبحث عمیق و عجیب است تو ارداه نمودی حقیقت را در میدان حروف در اوری

***********************************

حبس کردی معنیی ازاد را

بند حرفی کرده ای تو باد را

تو معنویت را که بی نهایت است زندانی کلمات والفاظ کردی و تو باد حقیقت را در زنحیر حروف قرار دادی

******************************

از برای فایده این کرده‌ای

 تو که خود از فایده در پرده‌ای

نیت تو درک و تفهیم بهتر حقیقت است ولی غافل از انکه خود هنوز در عرصه غفلت بسر میبری

**************************************

انکه از وی فایده زاییده شد

چون نیبند انچه ما را دیده شد؟

و پروردگاری که خالق کل هستی است ایا ممکن است نسبت به مخلوق خویش غافل باشد و در واقع او را نبیند

*********************************

صد هزاران فایده‌ست و هر یکی

 صد هزاران پیش آن یک اندکی

در حجاب معنی در لفظ صدها هزار متفعت مستتر است اما ان متفاوت از نفع معنا در جسم ادمی است و در حقیقت قابل قیاس نیست

*******************************

آن دم نطقت که جزو جزوهاست

 فایده شد کل کل خالی چراست

سخن ادمی جزوی از اجزای دنیاست و کلام که جزوی از هستی این همه سودمتد است پس چرا کلیت ایات خالی از فایده باشد

****************************

تو که جزوی کار تو با فایده‌ست

 پس چرا در طعن کل آری تو دست

وقتی ادمی جزوی کوچک و ناچیز یلحاظ فیزیکی در دایره هستی است چطور امیزش روح و حسم بی فایده باشد

*******************************

گفت را گر فایده نبود مگو

 ور بود هل اعتراض و شکر جو

منصفانه فکر کن و جواب بده حقیقتا اگر گفتار تو خالی از فایده هیچگاه لب به سخن باز مکن

و چنانچه عیر این است معترض نباش و سپاس این نعمت بزرگ را بجا بیاور

********************************

شکر یزدان طوق هر گردن بود

 نی جدال و رو ترش کردن بود

سپاسگزاری از حضرت حق امری است واجب و لازم و ضروری

و ترش کردن و اخمو بودن و کفران نعمت در بلاها نمیتواند شکر باشد

مسایل السلوک

این بیت مولانا ما را بیاد مطلب زیبایی سعدی علیه الرحمه می اندازد که همگان ان را ورد زبان ساخته ایم

منت خدای را عزو وجل که طاعتش موجب قربتست و به شکر اندارش مزید نعمت

پس در هر نفسی دو نعمت موجود است و بر هر نعمتی شکری واجب

از دست و زبان که براید

کز عهده شکرش بدراید

بنده همان به که ز تقصیر خویش

عذر بدرگاه خدای اورد

ورنه سزاوار خداوندیش

کس نتواند که بجای اورد

اعملوا ال داود شکرا و قلیل من عبادی الشکور

********************************

گر ترش‌رو بودن آمد شکر و بس

 پس چو سرکه شکرگویی نیست کس

اگر تلخی و ترشی در بلاها شکر است لذا میبایست همه ادما شبیه سرکه ترش باشند

مسایل السلوک

بنده واقعی خداوند خویش را در همه حالات به خالق میسپارد

و انانی که در پناه اویند احساس خطر نکنند و هیچگاه تنها نباشند و کسی که باورش این باشد که خدای مهربان در عسر و یسر همراه اوست سپاسگزار واقعی خالق یگانه است و در ازمونهای تلخ نیز شکر گزار است

****************************

سرکه را گر راه باید در جگر

 گو بشو سرکنگبین او از شکر

سرکه اگر تمایل عجین شدن با جگر را دارد حتما میبایست با شکر درامیزد

مسایل السلوک

منظور مولانا به معترضان و ترش رویان در امتحانات الهی است

اخم نمودن و عصبانیت در تقدیر حق مذموم است لذا ان لحظات نیز باید با پناه جستن به پناهگاه حقیقی به شیرینی تبدیل گردد

مراد از امتزاج سرکه و سرکه همین است

*******************************

معنی اندر شعر جز با خبط نیست

 چون قلاسنگست و اندر ضبط نیست

مولانا در این بیت میفرماید در غالب شعر نمیتوان مفهوم و معنی یک مطلب را خیلی روشن بیان نمود زیرا شعر دارای نظم و قانون خویش در وزن و قافیه است اما نثر بهتر است

مثنوی هم شعر است و بسیار مشکل است نیت را به مخاطب تفهیم نمود دقیقا مانند پرتاب سنگ با فلاخن ( پلخمون) که نشانه گیری بدین وسیله از دقت کافی برخوردار نیست